Jejer Bulupitu
Lakon Gatutkaca Gugur
Dok... Dok... Dok... dok dok dok..
Dok....
(sinambi njenjeraken Duryudana saha patih sangkuni ing sisih tengening pakeliran wondene ing sisih kiwa Prabu Salya, Prabu Karna Lan Resi Kerpa)
Leng-leng ramyaning kang oongg...
sasangka kumenyar oooong..Mangrengga ruming puri oooooooonnggg..
mangkin tanpa siring oooongg.
halep nikang umah...
mas lir murubing langit.
tekwan sarwa manik ooooongg,
heeeeeenggg....
ooooonngg....
Suwuh rep data pitana suwuh iku werdine sirna rep nenggih suwasana tentrem data yaiku hangesti pitana yaiku luhur,, sirna kang memala mahanani jagad tentrem lamunta hangesti marang luhuring budaya,, tuhu punika sesanti sang widi pamayang,, amiwiti hanggelar wayang purwa,
minangka purwakaning carita katingal bagaskara tunggang ancala, prabane kepalang mega malang nratas nggayuh ing ngangkasa, ing kiblat pracina katon obor markata, candrane antariksa kang kasongan langit biru, kadenetra uga rapuh ingkang ngrempu kabyatan kingkin.. kathah jodhog pating jenggunuk urut cakrawala, asungaran soroting arka cinandra kadi yaksa kang sami jejagongan, angrantan lampah ing pundi uruding ngalap memangsan.
Anenggih ing tegal kuru inggih ing kurukasutra ana papan boera winarbin minangka pasanggrahan, kekayon kang hangrembuyung katingal angayomi mutha pasanggrahan, pakuwon Boero sinung pethetan pendhapi jinajaran bangsal hadhapur jamur marupi, kinayu sirap cendhana sari pinetha sisiking mina jaladri, Saka guru galih wali kukun cinakep ukup salaka pinetha sekar kecubung, jrambah jejobinan sinarasah sela tinata cinawi denta ginambar cakrik kukila pinulas prada, banon ban tinundha tundha anjog palataran, tepining palataran tinemu pethetan sekar jingga sinela kembang biru kalawan wungu, lamun wanci dalu katingal abyor urubing obor yayah pamor, katingal gendera kumlebet ginambaran gada tuhu punika asramaning nalendra ngastina Prabu Duryudana, wondene Gendera ingkang ginambaran sardula nenggih asramaning ratu pager alun jejuluk Prabu Lembusa suwitaning sang Basukarno, Pasanggerahaning sang Basukarno tinengeran gendera gambar surya, pakuwoning patih sangkuni ginambaran kertu balok endhol. Ratu Mandaraka Prabu Salya pakuwonira ginambaran trisula.
Hywang arko kasabut surup, sandya kala gegancangan ngrangu retuning dalu, para ingkang makempal ing pakuwoning prabu Kurupati sami kendel tanpa sabawa labet kaprebawan sang nata kang nembe nandhang sungkawa, sasedaning raden lesmana mandrakumara, burisrawa tuwin sang jayadrata satemah gawe tintriming pasenggrahan bulupitu ,
Dereng dangu sang arka nguncati angkasa ing palagan sepi nyenyet tanpa sabawa labet para pangarsane baratayuda sami kabyatan kingkin,
Kacarita tempuking baratayuda jayabinangun wus kasembadan gangsal welas ari, salebeting kalih welas ari barisaning ngastina dipun senopateni sang prabata resi Wara Bisma, dene ingkang tri ari taksih begawan druna ingkang madeg senapati engga samangke, ndungkap sontening dina ingkang kaping lima las kajawi telasing para nalendra brayaning wadya bala ingkang tanpa petangan para kurawa ingkang cacah satus namung kantun sangalas kalebet Prabu Duryudana, nadyan mangkono, pambayuning kurawa nenggih Prabu Kurupati ingkang tetela atos atine dhasar wus kajiwa sukmaning ditya pari paksa dereng purun ngunduri sedyane denya kedah numpes marang para pandhawa, Nalika semanangunduri Prabu Kuru pati saking paprangan kanthi kabayang labet kamtaka nguningani sedane keng putra raden Lesmana Mandra Kumara, Nadyan samangke sampun enget ing purwa duksina parandene polatan taksih katingal kaduhkitan, langkung langkung nata Mandaraka Prabu Salya,katingal njegreg yayah tugu sinukarta dangu dereng kersa angunandika, Teka mangkono aturing Prabu Duryudana marang Prabu Salya mecah marang sepining kang swasana,,
Ooonngg....
Heeeeeeeeeeeengg...
Oooooooooong...
Leng-leng ramyaning kang ooooooooooongg...
sasangka kumenyar oooooooooong..Mangrengga ruming puri ooooooooooonnggg..
mangkin tanpa siring oooongg.....
halep nikang umah oooooooooooooong.....
mas lir,,, murubing langit..
tekwan sarwa manik ooooooooongg,
tawingnya sinawung oooooong
sasat sekar sinuji
unggyan Banuwati lan nata Duryudana heeeeeenggg....
Rem rem surem soroting kang hywang arko kaeksi... Ooooooooooong....
Heeeeng....
Pucaking aldaka murup oooooooooonnnggg......
Yen janmawa kadi
Asung sasmiteng dasih
Ing...
Sal.... wiring laku....
Lampahing dumadi..
Yen tumanti duka sukaning ndriya...
Yekti kadangan pangesaking diri.....
Titah....
ing hywang Widi....
Ooooooong....
Yata wau prabu suyudana...
Ngandika winaraking semu...
gampil mbinjang gih hulun panamung...
hamundhi sabda njeng rama....
Mung kewala rinembag rumuhun..
Mring kadang sata kurawa
Mring kadang sata kurawa
Kadi...
paran....
Oooooonnngg.....
Met marga kang prayoga...
Kang pinangya jiwanggama....
hywa...
Duryudana: "Kula nuwun njeng rama Prabu Salya pepundhen kula, dewaji Mandaraka sesembahan kula, wiwit kala ingsleping surya engga sapunika kanjeng rama katingal dhahat nawung sungkawa, seklimah kemawon dereng kepareng medar sabda, punapa kanjeng rama taksih menggalihaken guguripun adhimas burisrawa saking tanganipun setiyaki? kanjeng rama, kula kinten mboten namung kanjeng rama ingkang gempal penggalihipun nadyankeng putra Duryudana ugi ndherek ngraosaken panandang punika, langkung awrat ingkang kula sandhang jalaran kajawi menggalih guguripun yayi burisrawa tuwin adikula jayadrata kula inggih gawang gawang kemutan dhumateng guguripun anak kula Lesmana mandra kumara, abimanyu ingkang sampun wutah ludira tatu arang kranjang kantun pejah kemawon ndadak taksih kober mejahi anak kula Lesmana, Ingga sepriki manah kula mboten pitados menawi anak kula lesmana sampun pejah ,pikiran kula taksih angel ngipataken lelampahan ingkang sumandhang suwargi anak kula lesmana, napa malih kawimbuh adi kula burisrawa ingkang kula tresnani gugur ing palagan sedayadamel pepes raosing manah kula kanjeng rama,,
Kaleme mawa limut
kalamatan jroning alam kanyut
Oooonng...
saknyataniku kang nyatane kaki
sejatine yen tan emut
ooooooonngg....
sayekti tan bisa amor.
oooong...
heeeeng...
Oooooonggg....
Oooooonggg...
Salya: "Kulup anak prabu Kurupati"
Duryudana: "Punten dalem dhawuh kanjeng rama"
Salya: "Pun bapa ngaturaken gunging panuwun dene paduka anak prabun kepareng nelakaken dhuhkitaning penggalih awit guguripun anak kula burisrawa, paduka anak prabu ugi ngendikakaken menggah kados punapa awrating penandang sabab pisah salaminipun kalian anak ingkang dinama dama inggih punika wayah kula pun Lesmana Mandra Kumara, Anak Prabu,, raos kula mboten benten kalian paduka kok ngger,,, calonipun sejarah mandaraka badhe cunthel, sabab punapa,,,?? anak prabu pirsa piyambak, hanggen kula palakrama kaliyan yayi dewi setyawati, dening Gusti Kang Hanyepta Jagad paring momongan sedanten wonten gangsal, engkang estri tiga ingkang jaler kalih, Pembajeng anak kula Erowati kagarwa anak prabu Baladewa ing mandura, Angka kalih Surtikanti kagarwa ratu ngawongga, angka tiga anak kula banowati kagarwa paduka anak prabu Duryudana, angka sekawan anak kula burisrawa sampun pejah dereng ngantos pala krama dene ingkang wuragil anak kula rukmarata ugi sampun pejah, mesthinipun anak kula jaler kalih wau kula gadhang gadhang salah satunggal nggantosaken kawula sawanci wanci lengser keprabon, namung jebul mrucut saking gendhuongan lepas saking kudangan ngger, jalaran anak kula kula kekalih sampun ngrumiyini kula sowan ngarsaning Hywang manon, samigugur ing tegal kuru labet nglabuhi handika anak prabu kurupati, semanten ngger wengising perang bratayuda jaya binangun, nanging badhe punapa malih sedaya kala wau sampun paduka temoni, Ngger,, sekawit manah kula inggih susah sabab dipun tilar anak, namung sareng kula inggahaken saha kawula andhapaken pikiran kula, pinanggihipun jebul kula kedah iklas dateng pejahipun anak kula kekalih kala wau kok ngger,, sabab punapa,,?? sepisan, burisrawa rukmarata punika sanes gadhahan kula, ing tata gelar kula punika bapakipun nanging estunipun punika titipanipun Pangeran supados kula puruna nggula wenthah dhumateng wiji titipanipun ingkang Murbeng Gesang kala wau kok ngger,, Ingkang kaping kalih, tiyang gesang punika menawi sampun titi wanci katimbalan kalian ingkang murba Gesangwarni warni ingkang dados jalaranipun kok ngger, sinung begja kemayangan pun bapa mandaraka, dene pejahipun anak kula kekalih wau mboten pejah sia, nanging pejah ngrungkepi kesaguhan anggenipun sagah labuh sabyantu anak prabu kurupati,,tegesipun anak kula burisrawa rukmarata punika saget dipun waetani ucap kaliyan patrap sampun jumbuh, utawi lathi kalian lan pakarti sampun nyawiji, ing mangka jaman sapunika angel lho ngger, angel pados tiyang ingkang saget nyawiji lathi kaliyan pakartinipun, kathah kathahipun rak namung janji janji kemawon to ngger,,?? menawi nembe nggayuh palenggahan wah jan,, janjinipun sasat sundhul langit, sedaya dipun suwuni pangestu, namung sarengsampun kalampahan lenggah jebul kesupen kaliyan janjinipun sekawit, punika wonten lho ngger, wonten punika..."
Duryudana: "mangke menawi kula mimpang mugi mugi mbotenkesupen dateng sedanten ingkang sampun sabyantu kalian kula kanjeng rama,"
Salya: "nggih kula nyekseni"
Duryudana:" nanging"
Salya: "Nanging dospundi?"
Duryudana: "Gumun kula, salebetipun ngayahi bratayuda ngantos dinten punika, sampun kathah satriya ing bulupitu ingkang pagut ing ramanggana mangka pandhawa taksih wetah, punika tetela bilih ingkang nggelar jagad mboten adil,
Resi Kerpa: " Kula nuwun sewu Sinuwun, keparenga kawula munjuk atur.,"
Duryudana: "Inggih paman Kerpa dos pundi?"
Resi Kerpa: "sesambetan kaliyan dhawuh paduka ing semu nglepataken dhumateng Pangeran, kula sanget mboten sarujuk, mawantu wantu panyuwun kula nadyan paduka manggih pepeteng ingkang sakelangkung ndhedhet sampun pisan pisan wani nutuh dhumateng ingkang Nggelar Jagad, mangke mindhak paduka mboten pikantuk pepajar, kapara kula suwun paduka ngagungaken panalangsa dhumateng ingkang Maha Kuwaos, supados tinuntun gesang paduka nggih ngger,, kajawi saking punika kula suwun anak prabu keparenga menggalih kanthi wening sebabipun punapa dene kathah korban saking barisan paduka tinimbang saking barisaning para pandhawa, ?"
Duryudana: "Paman Kerpa sing iseh wening pikirane, miturut pamanggih sampeyan sabab punapa teka kathah kurban saking wadyaning Kurupati paman.?
Resi Kerpa: "Sinuwun mila kathah satriya paduka ingkang gugur ing palagan saking pamawas kula jalaran barisan paduka kenging kula upamekaken kadi dene jati ingkang katusupan ruyung,, lir ipun wonten pengawak pandhawa ingkang tumut ing pasanggerahan bulu pitu mriki ngger,,
Duryudana: " Sinten tiyangipun?"
Resi Kerpa: "mboten perlu kula nyebat asma nanging wonten titikanipun kok ngger, titikanipun tiyang kala wau seneng ngumbar kesagahan tur seneng sesumbar, tiyang ingkang sesumbar kala wau jebul babar pisan mboten tuwuk kewanenipun.mila mboten mokal sauger, janji mbotenwonten kasunyatanipun, sinuwun, menawi tiyang wau sekti mandraguna saestu mestinipun lajeng magut ing palagan nranggulangi mengsah, nanging gandheng tiyang wau pengawak pandhawa mila mboten aneh bilih piyambakipun mentala nyumerepi kathahing layon saking barisan paduka anak prabu duryudana, kaliyan malih sinuwun, menawi tiyang ingkang ngaku sekti mandraguna kala wau lumawan tanding mengsah pendhawa, kenging kula upamekaken wedus prucul mengsah singa barong, kok ngger, singa barongipun pendhawa wondene wedus pruculipun inggih tiyang ingkang remen sesumbar kala wau. mugi kawuningan sinuwun, wiwit mbiyen mila wedus prucul punika mboten nate mimpang mengsah singa barong,kapara malah dados tedhanipun singa barong sinuwun."
Dhadha muntap lir kinetap,,
Jaja bang mawinga wengis,,
Sumedhot katoning lathi,,
Ooong..
netrane ngodar andir,,
soring janggamalathu lathu
senabut marang sakabeng bel murup metu dahanane
Oooong...
Basukarno: "Yo jagad dewa bathara, iblis kang pengawak manungsa kowe heh Kerpa, menungsa tuwek yen clathu tanpa ditata mung waton bisa ngucap lambene heh,, nadyan kowe ora nyebut jenengku nanging aku tanggap marang pangucapmu kuwi heh iblis lanat, cetha kowe pendhita tuwek ra ngerti tata krama, bratayuda iki perang mawa tatanan, ora perang ampyak awur awur heh iblis, mulane aku orea madeg senopati merga aku durung antuk dhawuh, aja ndadak nganggo mlipir tembungmu heh setan Kerpa, kowe ngina ratu ngawongga aku to anggep wedus prucul,, nadyan mung sak wujuding wedus nanging tanganku iki nyampluk ndhasmu ora pecah ndak sembah dlamakanmu heh parat..." Salya: " He,,, He,,, he,,,...... he,,,,"
Wiyata laruta saking dosa sang kuru kula,,
yo mutusa sang sri bisma,,
Heeeeeeng...
Salya: "He Karno, kebangeten temen olehmu ora weruh menyang tata krama heh,, nadyan dadimu ratu biyen ki mung merga ganjaran ning kowe ki rak ratu to?. kudune nyawang, iki ana ngendi le? ora perwira Gus, kowe menang karo pendhita kang wus tuwek, yen kowe wong sing lantip panggrahitamu lantip pikiramu kudune kowe matur nuwun marang kerpa kowe, sabab apa.? pedhesing wicara saka kerpa mau satemenenggugah rasamu mecut gregedmu saupaya kowe eling marang kesaguhanmu heh Karno, yen pancen wong perwira aja nunggu dhawuh , ning jaluken dhapuken senopati mau Gus,
Kagyat risang kapirangu,,,
rinangkul kinempit kempit,,
Dhuh sang retnaning bawana
Ooooonngg...
Ya kitu kang walang ati
Ya kitu kang ngenes ing tyas
Ya kitu tang kudu gering...
Ooooonngg..
Basukarno: " yayi Prabu Duryudana"
Duryudana: "Wonten dhawuh kakang Basukarno"
Basukarno: "Nadyan kanthi awrating penggalih, nyuwun pangapunten pari paksa kula nerak pranataning bratayuda yayi"
Duryudana: "Keparengipun?"
Basukarno: "Ingkang sepisan kula nyuwun dipun dhapuk dados senapati sapunika ugi yayi, kaping kalih ing dalu punika ugi kula nuyun idi palilah magut ing palagan tegal kuru nimpes para pandhawa sak wadya balanipun yayi. menawi panyuwun kula mboten dipun sarujuki punten dalem sewu kula nyuwun pamit medal saking bulupitu punika Yayi prabu,,"
leng lenging ndriya mangu mangu
mangungkung kan dhuhan riman
Oooonggg...
Duryudana: "Piye paman Sengkuni"
Sangkuni: "Kula nuwun sewu ngger, gandheng punika tuwuh saking manah sucinipun ingkeng raka ing Ngawangga, langkung prayogi dipun lulusaken kemawon. panyuwunipun sinuwun ngawangga punika kala wau ngger,"
Duryudana: "Paman,"
Sangkuni: "Wonten dhawuh"
Duryudana: "Pranatan Bahrata yuda kang di sarujuki pandhawa kalawan kurawa, perange wanci awan, wanci bengi kanggo leren, yen nganti jenengingsun nglilani kakang ngawangga maju perang ing bengi iki padha karo Duryudana nglanggar pernatan paman, "
Sangkuni: "Sinuwun, "
Duryudana: "Pripun"
Sangkuni: "Tiyang perang punika bakenipun mimpang kok ngger, mawi cara punapa kemawon dipun lampahi waton menang, anak prabu mboten perlu metang iki nglanggar pranatan ,mboten perlu di penggalih,, anak prabu kedah enget pranatan punapa ingkang mboten dipun langgar ngger,,sedaya sami nglanggarperaturan kok ngger,,, tiyang perang niku mboten perlu ngetokne kajujuran, dadia paduka dipun alem jujur dipun alem resik namung menawi kawon napa mboten malah kapitunan kiyambak anak prabu,," Dadi atur tur miturut
manut sumarah mring Gusti
dene sidi dyah utama
Oooong...
Duryudana: "kakang Ngawangga
Basukarno: "Wontendhawuh Yayi,"
Duryudana: "Menawi kersanipun kakang Ngawangga mekaten, inggih kula lilani paduka madeg senapati tuwin kula lilani paduka magut palagan ing wanci dalu punika ugi kakang prabu"
Dahat subeng kayun,
kayungyun niat sang nata
jinurung hywnang suksma
Basukarno: "Wadhuh yayi prabu,,ngaturaken gunging panuwun dene paduka sampun nglulusaken panyuwun kula yayi. ingkang punika kepareng keng raka nyuwun pamit, hanganthi para wadyabala sacekapipun saking ngawangga bidhal magut palagan ing dalu punika Yayi, mugi mugi dereng ngantos pletheking surya, kula sampun wangsul kanthi nghaturaken mestakaning para pandhawa yayi, "
Duryudana: "Inggih, matur sembah nuwun kakang prabu, pamuji kula mugi mugi paduka jaya ing palagan sembada ingkang dados sedya kakang prabu ngawangga.
Basukarno: "Matur sembah nuwun, namung sakedhik kula atur weling dhumateng Yayi prabu Kurupati, "
Duryudana: "Dos pundi?
Basukarno: "Salebetipun kawula magut ing palagan kula nyuwun para pini sepuh ingkang lenggah punika dipun aturana lenggah sakeca tuwin dhahar ingkang eco kersanipun inggal lemoh yayi prabu."
Miyat langening kalangywang aglar pandham muncar,,
kinon lir kekonang surem sorot wetan padhang..
Oooong....
Ooooooong...
Ooooonnggggg.....
Heeeeeeengg...
Ooooongg.......
Heeeeengg.......
Duryudana: "Kanjeng rama Mandaraka
Salya: "kados pundi anak prabu?"
Duryudana: "Bingah manah kula dene kakang Ngawangga sampun ngetingalaken ing reh tanggel jawabipun, Ngudi pejahing para pandhawa saha ngudi jayaning para kurawa kanjeng rama.
Salya: "Inngih ngger, kula inggih remen, remening manah kula dene Basukarno sagah magut ing yuda badhe merjaya ingkang kaanggep mengsah, namungbabar pisan manah kula dhumateng basukarno ngger,, sabab punapa, jalaran piyambakipun sampun wani nerak pranatan ingkang wonten salebeting bratayuda,, punika sampun cetha bilih basukarno manungsa ingkang mboten wanuh dhateng tata krami ngger, umpamia mangke mimpang nanging gandane kemenangankala wau banger bacin anak prabu."
Sangkuni: "Ning rak menang. dipun wastani banger bacin kersanipun ingkang baken rak menang, anak prabu Kurupati mboten sisah menggalih suwanten ingkang mboten seneng ngger,,,"
Resi Kerpa: "Langkung langkung rumaos nggumunaken malih raosing manah kula, ing atasipun sinuwun mandaraka punika mara sepuh kok inggih mboten dipun pamiti, mboten dipun suwuni pangestu,, dados sampun cetha ingkang mantu satuanggal kala wau sampun nyingkur dateng tata krami,, "
Salya: "kabeh kabeh mau mung kari kumpulane kok resi Kerpa,, nonton kumpulane, lha wong saben ndina kumpul sengkuni kok kon ngerti tata krama ki piye heh? ora bisa, ora bisa.. sengkuni ki ambak patih ning wis kelangan kiblat mula kabeh cara di kalalake.mangan bandha reged barang yo kepenak wae kuwi sengkuni ,"
Resi Kerpa: "kala wau Basukarno sampun meling dateng anak prabu Duryudana, salaminipun basukarna magut ing palagan para pinisepuh punika dipun aturi lenggah sakeca tuwin dhahar eca kersanipun inggal lemoh, kok ngaten sinuwun,,?"
Salya: "Kuwi yen ora manungsa pikiran wedus, mokal ngomong kaya ngono kuwi mau hem,,, padha karo aku lan kowe ki dikira wong sing kemalan badhogan."
"Anak Prabu,"
Duryudana: "Dalem wonten dhawuh kanjeng rama"
Salya: "dalu punika kula mboten tumut dhateng palagan ngger. pun bapa mboten kepingin nguningani tingkahing senapati ingkang mboten anut ing pranatan, paduka mboten kenging meksa raosing manah kula lho ngger,."
Duryudana: "nggih sumangga rama kawula aturi ingkang mardika kemawon.."
Salya: "Inggih,,"
Duryudana: "paman resi Kerpa,"
Resi Kerpa: "Wonten dhawuh sinuwun?"
Duryudana: "keparenga paman resi Kerpa madosi menggah wonten pundi dunungipun paman Durna, awit sasampunipun abimanyu pejah bapa druna lajeng mboten katingan wonten ing pasanggerahan paman,"
Resi Kerpa: "Nuninggih ngestokaken dhawuh sinuwun kaparenga kula nyuwun pamit badhe ngupadi wonten pundi dunungipun kakang resi Druna,, "
Duryudana: "Inggih namung ndherek ndedonga mugi raharja paman Kerpa,"
"Paman Sengkuni"
Sangkuni: "nuwun wonten dhawuh anak prabu?"
Duryudana: "Sira aja keri paman,, inggal iriten para wadya bala kinen ngetutake tindake kakang Ngawangga kang saguh magut ing prang pupuh wanci ratri bakal mbabadi para pandhawa, dene jenengingsun arsa manjing sanggar pamujan nyuwun ngarsane Hywang manon paman, muga unggula ing jurit kakang prabu Ngawangga,,"
Sangkuni: "nok noninggih
Resi Kerpa: "menawi makaten anak prabu kepareng madal pasowanan kanjeng sinuwun.."
Duryudana: "Duga duga digawa aja nganti ana sing keri,, "
Sangkuni: "Nok noninggih"
Oooong...
ooonggg................
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Wonten Candhakipun.....
